Hayme Hatun (Devlet Ana) ve Asırlık Öğüdü

Hanife MERT

YAZARIN SAYFASI

Kadının ezildiği, horlandığı, zulme uğradığı, şiddet gördüğü, katledildiği, susturulmak istendiği günümüzde, tarihimizde büyük bir devletin kurulmasına vesile olan ve devlet yönetiminde etkili olan öğütleri ile bu gün bile önemini koruyan Hayme Ana (Devlet Ana)'nın hayatını okuyarak aslında "Kadının" isterse neler yapabileceğini Kadın Gazetesi okuyucuları ile paylaşmak istedim.

Oğuzlar'ın Bozok kolunun Kayı Boyu'na mensup bir Türkmen kızı olan Hayme Ana, 1200 lü yıllarda Gündüzalp (Süleyman Şah) ile evlenerek sadece bir ailenin değil, 6 asır hüküm sürecek bir devletin temellerini atmıştır.....

Hayme Ana , üç kıta yedi iklimde cihanşümûl bir Türk devletinin kurucusu olan Ertuğrul Gazi'nin annesi, Osman Gazi'nin babaannesidir.. Türk tarihinde çok önemli şahsiyetlerden birisi olan Hayme Ana, dünyada yaşayan bütün Türklerin cefakar, fedakar anasıdır ve Türk kadınları için en büyük simgedir.
Oğlu Ertuğrul Gazi'nin ve torunu Osman Gazi'nin yetişmelerinde emeği olan Hayme Ana, onları geleceğe hazırlayarak devletin temelini atmış, dünya tarihinin seyrinin değişmesine tesir etmiştir. O, Osmanlı Devleti'nin ilk harcını atan Devlet Ana'dır. Hayme Ana'nın tarih içinde gördüğü fonksiyon pek az anneye nasip olmuştur.

Hayme Ana, eşi Gündüzalp (Süleyman Şah)'in göç sırasında Fırat Nehri'ni geçerken boğularak ölmesi üzerine 1250 li yıllarda aşiret reisliğini ele alıp, dağılma noktasına gelen Kayı Boyunu toparladı. Kayı Boyunu Aşağı Sakarya Vadisi'ne, Ankara'nın batısındaki Karacadağ bölgesine yerleştirdi. Ankara'nın Haymana ilçesinin bu dönemdeki yerleşmeden kaynaklandığı biliniyor...
Kayı Boyunu daha sonra Kütahya'nın Domaniç ilçesindeki Çarşamba köyüne getiren Hayme Ana, oğlu Ertuğrul Gazi ile torunu Osman Gazi'yi yetiştirerek Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna vesile oldu ve bundan dolayı ''Devlet Ana'' olarak anılmaya başladı.

Hayme Ana ve Gündüz Alp'in, Sungur Tekin, Gündoğdu, Ertuğrul ve Dündar adlarında 4 oğlu vardı. 13'üncü yüzyıl ortalarına doğru delikanlılık çağına gelen Ertuğrul Gazi, annesinden aşiret reisliğini devraldı ve bundan sonra aşiret daha da güçlendi. Selçuklular ile birlikte öncü kuvvet olarak savaşlara katıldılar. Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubad'ın İznik İmparatorluğu üzerine 1270 de yaptığı sefere katılan Ertuğrul Gazi'ye, Söğüt ve Domaniç bölgesi yurtluk olarak verildi. Bundan sonra aşiret, Domaniç'i yazlak, Söğüt'ü kışlak olarak kullandı.

Hayme Ana, Kayı Boyu ile birlikte hayatını sürdürürken evlat ve torunlarının fazilet ve dirayet sahibi olması için onları ''Devlet Ana'' anlayışıyla yetiştirdi.

Osman Gazi'nin Babaannesi Hayme Hatun'un oğluna öğütleri asırlardır devlet adamlarına yol göstermiştir.. İşte Osmanlı Devleti'nin temellerini atan Hayme Ananın öğütleri:

Hayme Ana'nın, oğlu Ertuğrul Gazi'ye yönelik ''adaletli, erdemli, sabırlı ve yoksullara karşı cömert olması'' yönündeki öğüdü, asırlardır devlet adamlarına yol göstermektedir.

Hayme Ananın, oğluna nitelikli devlet adamı olma ve milletini hakkaniyetle yönetmenin ip uçlarını verdiği şu öğüdü, asırlardır unutulmamıştır:

''Oğul!.. Anayurttan ayrılalı yıllar geçti. Deli rüzgarlar önünde oradan oraya savrulduk. Beylik otağını kurduğumuz şu yaylalar, artık son durağımız, son konağımız olsun. Oğuz'un yurtlarına diktiğimiz ağaçların kökleri kara yerin derinliklerine, dalları gökyüzünün yüceliklerine uzansın. Ak-boz atlara binip yağı üstüne yel gibi vardıkta Kadir Tanrı gözü pek yiğitlerimizi korusun. Göğsü kaba yerli kara dağlar gibi duran erlerimiz ile kır çiçekleri gibi saf ve temiz, ak yüzlü, ala gözlü kızlarımız kutlu Kayı Boyumuza gürbüz evlatlar versinler. Altın başlı otağlarımız Çarşamba yaylasını bürüsün. Kayı'nın ve diğer bütün boyların oğullarını Ertuğrul'umla bir tutarım. Onların hepsini soyumuz için Hakk'ın kutsal birer emaneti bilirim.
Oğul!.. Boyundan, soyundan olsun olmasın insanlara adil davran. Adaletten ayrılma ki, insanların birlik ve dirlik kazansın. Yurdunda, obanda herkes gezsin. Ululuk isteyen töreden ayrılmasın. Bu dünya bir oturma yeri değildir. Yapacağın iyi ve doğru işlerle insanların hizmetinde bulunursan güzel övünçler senin olur. Yüreğinden inancı, ağzından duayı, davranışından erdemi hiç eksik etme. Bir de sabırlı ol oğul, ekşi koruk sabırla tatlı üzüm olur. Oğul... Beylik dermekle, ağalık vermek iledir.Sofranı ve keseni yoksullara açık tut.

Hayme Ana eşiyle 800 çadır idare etmiş. Eşi öldükten sonra 400 çadırla geldiği bu topraklarda, en güzel ve en mükemmel şekilde 630 yıl süren bir imparatorluğun tohumlarını atmıştır. Bu topraklar, suyu, havası ve ormanlarıyla şifa dağıtan topraklardır.

XIII.yüzyılın ikinci yarısında vefat eden Hayme Ananın türbesi Kütahya'nın Domaniç ilçesine bağlı Çarşamba köyündedir. Hayme Ana her yıl eylül ayının ilk haftası pazar günü çeşitli törenlerle yad edilmektedir.

Hayme Ana sadece bir ana değil, tüm analara örnek bir Türk anasıdır. Ayrıca bir filozoftur, her öğüdü bu gün bile devlet adamlarına ışık tutmaktadır. Türk tarihinde çok önemli şahsiyetlerden birisi olan Hayme Ana, dünyada yaşayan bütün Türklerin cefakâr, fedakar anası ve Türk kadınları için en büyük simgedir. O, Türk kadınının isterse toplumda nasıl bir yer edineceğinin, neler yapabileceğinin de en güzel örneğidir.

Türk anaları günümüz Türkiye'sinde evlatlarına doğru yolu göstermekte zorlanıp,
Yaşama şartlarını aşılayamadığı, kötülüklere karşı koruyamadığı ve her şeyden önemlisi asi dünyada sahiplenmekte zorlandığı bir dönem yaşıyor...
Şartlar anne-baba olmayı zorlaştırmışken, cihana hükmeden koskoca bir hükümdarlığın temelindeki anneyi, Hayme Anayı tanıyalım istedim.

Muhabbetle,

Hanife Mert

2015-08-29

Bu yazıya ilk yorumu yapmak ister misiniz?

Bu sayfadaki içerik, Adobe Flash Player'ın daha yeni bir sürümünü gerektiriyor.