EĞİTİM YAZILARI: 3

SOSYAL BECERİLER VE ÖĞRETMEN  

 
Hayatımızın ayrılmaz bir  parçası  olan 'Sosyal Beceriler'in kazanıldığı ortamların en önemlilerinden  birisi  okuldur. Çünkü  okul; çocuğun etkileşimde bulunduğu, önemli  bir  zaman dilimini yaşadığı kurumdur. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin asli unsuru olan öğretmeni bu kurumla bütünleştirdiğimizde bu önem, anlam kazanmaktadır.

  Sosyal becerilerin kazanılması, insanını doğumuyla başlar, aile, okul ve çevre ortamında gelişir ve şekillenir. Bu becerilerin kazanıldığı ölçüde toplum; üretken, huzurlu ve mutlu yaşamanın adımını atar. Aksi durumda ise; birbiriyle paylaşmayan, kendisiyle ve toplumla kavgalı, kuralları ihlal eden, başkalarının hakkına saygı göstermeyen, en basit görgü kurallarını dahi hiçe sayan, tartışamayan, iş birliği yapamayan,problemlerini çözemeyen topluluklarla karşılaşırız.

  Okul öncesi sosyal becerileri Curtis üç gruba ayırmaktadır:

1.  Dostluk kurmak

2.  İş birliği yapma ve gruptaki çatışmaları önleme

3.  Empatik beceriler kazanma  

  Burada ele alacağım; becerilerin büyük oranda verildiği ve şekillendiği eğitim ve öğretim basamağı 'ilkokul ve ortaokul' olacaktır.

  'Sosyal Beceri' kavramını daha iyi anlatabilmek için  'Bu beceriler nelerdir ?' sorusuna cevap verecek,konuyu yaşadığımız 'Örnek Olay'larla zenginleştireceğiz.

  Sosyal beceri örneklerini şöyle sıralayabiliriz:

a)  Başkalarıyla dostluk kurabilme

b)  İş birliği yapabilme ve çatışmaları çözümleyebilme

c)  Başkalarına sefkatli olma,bütün varlıklara saygı duyma ve sevme

d)  Başkalarıyla iletişim kurma

e)  Algısal ve devimsel becerileri geliştirme

f)  Analitik(çözümleyici) düşünme ve problem çözme becerisi

g)  Dinleme,konuşma,soru sorma,teşekkür etme

h)  Kendini ve başkalarını tanıtma,iltifat etme,yardım isteme

i)  Bir gruba katılma,iş birliği yapma,yönerge verme,yönergelere uyma

j)  Özür dileme,ikna etme

k)  Ferdi ve grup sorumluluğunu yerine getirme

l)  Kendi duygularını,başkalarının duygularını anlama ve ifade etme

m)  Zorluklarla mücadele etme,sorunları çözme

n)  Paylaşma ,başkalarına yardım etme

o)  Hakkını koruma,savunma

p)  Kavgadan uzak durma başkalarıyla alay etmeme

q)  Stres durumlarıyla başa çıkma

r)  Karar verme,bilgi toplama,amaç oluşturma

s)  Meslekleri tanıma,bilgi sahibi olma

Sınıf ve okul ortamında yaşanan 'Örnek Olaylar':

·  Paylaşma 

'Sınıfa belirli günlerle ilgili görev verilmiştir.Sınırlı sayıda öğrenci görev almak zorundadır.Görev alamayan arkadaşının çok üzüldüğünü gören Ezgi, öğretmenine kendisine verilen şiiri arkadaşıyla paylaşmak istediğini söyler.Öğretmeni bu teklifi kabul eder ve bu davranışı bir başka derste sınıfıyla paylaşır,Ezgi'ye teşekkür eder'

·  Paylaşma,Yardım Etme

'  Merve'nin babası subaydır.Öğretim yılı sonunda tayini uzak bir ile çıkar.  Merve'nin okuldan ve sınıftan ayrılacak olması arkadaşlarını çok üzer.Bilge,öğretmenine  'bir grup halinde yetkili kişiye giderek tayinin durdurulmasını ' isteyeceklerini  söyler.Öğretmeni,yurdun değişik yerlerinde görev yaptığını,memurlar için tayinin normal bir süreç olduğunu, Merve'yi  unutmayacaklarını,haberleşeceklerini ve bu paylaşımdan mutluluk duyduğunu ifade eder.'

·  Duygu ve Düşüncelerini İfade Etme

  ' Öğretmen,öğrencilerin görüşünü alarak Güzel Konuşma ve Yazma derslerinden 

    haftada bir saatini 'Serbest Kürsü'  adı altında yurt ve dünya olaylarının,bilim ve 

  teknoloji alanındaki yeniliklerin,bir konu hakkındaki duygu ve düşüncelerin anla-

  tılmasına ayırır.Bir hafta sonraki konu başlıkları öğrencilerle tesbit edilir,istekli 

   öğrenciler  isimlerini tahtaya yazar,sırayla kalkan öğrenciler düşüncelerini açıklar,

  soruları cevaplar.'

·  Karar Verme,İyiyi ve Güzeli Takdir Etme

'Sınıftaki öğrenciler aylık olarak; sınıf kurallarına uyan,yardımlaşma,dayanışma

bakımından örnek olan arkadaşlarını demokratik bir ortamda seçerler.Öğretmen,

sınıf tarafından seçilen öğrenciyi 'Başarı Belgesi' ile ödüllendirir. 

·   Sorumluluk ve Kurallara Uyma

' Nöbet günlerinde, bir öğrenci öğretmeninin dikkatini çeker.Öğrenci yerlere kesinlikle çöp atmıyor,gördüğü çöpleri topluyor,koridorda yere düşen ceket ve kabanları askıya asıyor ve alt sınıf öğrencilerine sefkatle davranıyordur. Öğretmen,bu öğrenciyi çağırarak  öğretmen ve öğrencilerin huzurunda teşekkür eder.'

·  Meslekleri Tanıma

' Öğrencilerin,değişik meslek dalları hakkında bilgi sahibi olmasını amaçlayan öğretmen,sınıfa; doktor, öğretim üyesi, eczacı, gazeteci, okul yöneticisi, orman mühendisi... davet eder.Davetliler,kendi mesleklerini tanıtırlar,daha önceden hazırlıklı olan öğrencilerin sorularını cevaplar. Sınıf Sosyal Kolu'nun hazırladığı çiçek kendilerine takdim edilir.'

·  İnsanlara Sevgi,Saygı ve Şefkat Duyma

'Bir  bayram öncesinde, öğretmen, huzur evi ziyareti hakkında düşüncelerini açıklar.Sınıflarını temsilen öğrenciler, öğretmenleriyle huzur evinde kalan yaşlıları ziyaret eder,hazırladıkları hediyeleri vererek onları yalnız bırakmazlar.Bu ziyaretle ilgili duygu ve düşünceler derste değerlendirilir.'


  Sosyal becerilerin kazandırılmasında,her fırsattan yararlanılmalı,öğretmen model olmalıdır.

Öğretmen tutarlı olmalı ve bu tutumunu ısrarla sürdürmelidir.Becerilerin kazandırılmasında ve pekiştirilmesinde 

çevredeki modeller,aile ve arkadaş ortamı oldukça önemlidir. 

  Becerileri kazandırılırken bir zaman dilimi ayrılacağı gibi fırsatlardan,yeni durum,tutum ve gelişmelerden yararlanabilir. 

  Beceriler kazandırıldıktan sonra verilecek ödüller kalıcılığı sağlar.Hangi davranışların ödüllendirileceği  daha önceden belirlenmeli,sosyal ödüller ve öğrencilerin hoşlandığı etkinlikler ödül türü olarak değerlendirilmelidir. 

  Öğretmen ,öğrencilerin  aileleriyle yakın  ilişki kurmalı ,kazandırılan becerilerin ev ortamında da kalıcılığı sağlanabilmeli,sosyal etkinliklere katılım sağlanmalı,bütün öğrenciler teşvik edilmeli ve yüreklendirilmelidir.Sınıf ve okul etkinlikleri ,eğitici kol çalışmaları,drama dersi, piyes, konferans,münazara ,müzik,resim... amaca ulaşmada ideal  alan ve ortamlardır diyebiliriz.

  Okulda; beceri eğitiminin verilmesi,öğrencilere estetik düşüncenin kazandırılmasının,  yeniliğe açık,kendisiyle barışık,uyumlu,varlıklara sevgi ve saygı duyan,zamanı iyi kullanabilen, iletişimci ve üretken öğrencilerin yetiştirilmesinde öğretmen en iyi model olmalı,sınıf ve okul ortamını düzenleyebilmelidir.     

 

KAYNAKLAR:

1.  İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi  Prof.Dr.Füsun AKKÖK (MEB)

2.  İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğrt.El Kit. Modül 12  (MEB)

3.  Sorumluluk Eğitimi  Yener ÖZEN  (Nobel Yayın-Dağıtım)