Kadın Hak Nurudur Sevgili Değil. Kadın sanki yaratıcıdır. Yaratılmış Değil! (I/2437) Mesneviden bir beyit.

Bu yazıda Hz Mevlana'nın kadına bakışı, kadın ve erkeği nasıl ele aldığını toplumsal vicdan oluşturmada, gönlü ve ruhu ile model olmuş Hz Mevlana'nın dilinden aktaracağım.

Hz Mevlana kadın hak nurudur sevgili değil kadın sanki yaratıcıdır yaratılmış değil! ) beytin den yola çıkılarak yapılan bu tespitler bir gönül eri olan Mevlâna'nın kadına bakışı için öne sürülen en meşhur söylemidir. Fakat Mevlâna'nın kadın veya erkek ayrımı yapmadığı; rehber bir eser mahiyetindeki Mesnevî'de cinsiyet ayrımına yer vermeden,  örnek insan olmanın tarifini verdiğini görmekteyiz. Kuran'ın kuluyum, seçilmiş Muhammed'in yolunun toprağıyım sözleriyle hayat düsturunu özetleyen Mevlâna'nın, kadının; yaratılış, hak ve görev, Allah yanındaki değeri bakımından tamamen Kuran-ı Kerim'de belirtilen esaslara bağlı olduğu görülmektedir. Mevlâna'nın toplumsal hayat anlayışında kadın ve erkek bir bütünün iki eşit parçası görünümündedir. Hayatın kadın ve erkekle devam ettiğini ifade etmektedir. Bu iki cins; birbirinden ayrılmayan ve birbirine ihtiyaç duyan iki eşit parçadır:

Erkeğin kadından üstün olduğunun ifade edildiği o dönemde Hz Mevlana bu duruma şiddetle karşı çıkmış ve Mevlâna bu hususu da şöyle izah etmiştir:

Gerçi zâhiren su, ateşten üstündür; fakat bir kaba konunca ateş, onu fıkır fıkır kaynatır.

İkisinin arasında bir tencere, bir çömlek oldu mu ateş, o suyu yok eder, hava haline getirir.

Görünüşte su nasıl ateşten üstünse, sen de kadından üstünsün; fakat hakikatte ona mağlûpsun, sen onu istemektesin.

Kadın Ve Erkeğin Sorumlulukları açısından ele alındığında Hz Mevlana kadının annelik, erkeğin de babalık görevlerine dayandığı belirtilmektedir. Ancak üzerinde durulan diğer hususlar da kadın ve erkeğin ailedeki sorumluluğu ortaklaşa paylaştıkları, birbirlerine ihtiyaç duydukları ve sevgi yoluyla birliği sağladıkları zaman elde edecekleri kazançtır.

   

Ayrıca Mevlana'nın sağlıklı bir aile, mutlu bir yuva için eşler arasında denkliğin önemine işaret etmektedir. . Ayakkabı ve mestin çiftlerine bir bak!

Ayakkabının bir teki ayağa biraz dar gelirse ikisi de işine yaramaz.

Kapı kanadının biri küçük, diğeri büyük olur mu? Ormandaki aslana kurdun çift olduğunu hiç gördün mü? Allah'ın adaleti, herkesi eşiyle çift etmiştir; fili fille, sivrisineği sivrisinekle. (VI/1894) beytinde ifade ettiği gibi kadın ve erkeğin birbirilerini tamamladıkları takdirde, mutluluğa ereceklerini belirtmektedir.

 
Son olarak Mevlâna, her iki cinsin meziyetlerinden söz ettiği gibi kusurlu yönlerine de işaret eder:

Herkesten ziyade merhametli, esirgeyici olan şu kadınlar yok mu? Öyle olduğu halde iki ortak hasetten birbirini yer.

Taş yürekli erkekleri düşün, artık haset yüzünden onlar da ne hale düşerler, bir kıyas et. (V/1208-1209)